آینده‌پژوهی انرژی چین
آینده‌پژوهی انرژی چین: چرا زغال‌سنگ همچنان پادشاه است؟
زغال‌سنگ به عنوان شخصیت منفی اصلی در درام جهانی انرژی به تصویر کشیده می‌شود؛ سوختی که باید برای نجات سیاره حذف شود. در مرکز این درام، چین قرار دارد؛ کشوری که به طور همزمان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده زغال‌سنگ و بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در انرژی‌های تجدیدپذیر است. این پارادوکس، چین را به پیچیده‌ترین و مهم‌ترین بازیگر در آینده انرژی جهان تبدیل کرده است.
در حالی که نهادهای معتبری مانند آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) افول قریب‌الوقوع پادشاهی زغال‌سنگ در چین را پیش‌بینی می‌کنند، شواهد میدانی داستانی متفاوت را روایت می‌کنند. این مقاله با یک نگاه تحلیلی، به آینده‌پژوهی سیاست انرژی چین می‌پردازد و دلایل ریشه‌ای که چرا اشتهای این غول آسیایی برای زغال‌سنگ، علی‌رغم جاه‌طلبی‌های سبزش، همچنان سیری‌ناپذیر به نظر می‌رسد را کالبدشکافی می‌کند.
دو روایت از آینده: خوش‌بینی IEA در مقابل واقع‌گرایی ژئوپلیتیک
برای درک آینده انرژی چین، باید دو روایت کاملاً متضاد را در کنار هم قرار داد:
۱. روایت خوش‌بینانه IEA: این نهاد پیش‌بینی می‌کند که مصرف زغال‌سنگ در چین از سال ۲۰۲۴ وارد یک سراشیبی ساختاری خواهد شد. از دیدگاه IEA، این روند با رشد انفجاری انرژی‌های تجدیدپذیر، معکوس خواهد شد.
۲. روایت واقع‌گرایانه ژئوپلیتیک: در مقابل، در قلب سیاست‌گذاری حزب کمونیست چین، یک اصل خدشه‌ناپذیر وجود دارد: «حاکمیت انرژی» (Energy Sovereignty). در دنیایی پر از بی‌ثباتی، پکن امنیت انرژی را بر هر هدف دیگری ارجح می‌داند. زغال‌سنگ، منبعی داخلی، فراوان و قابل اتکاست.
📖 آینده‌نگاری استراتژیک نیازمند درک عمیق ریسک‌ها و سناریوهای مختلف است:
مدیریت ریسک در آینده نگاری؛ چگونه می‌توان در برابر ناشناخته‌ها ایستادگی کرد؟
آینده پژوهی و هنر سناریونگاری: چگونه برای آینده‌های ممکن آماده شویم؟
کرگن خاکستری: تهدیدات آشکار و مدیریت ریسک در آینده پژوهی
ساخت‌وساز بی‌وقفه: وقتی اعداد با پیش‌بینی‌ها همخوانی ندارند
ملموس‌ترین گواه بر تداوم سلطه زغال‌سنگ، ساخت‌وساز بی‌وقفه نیروگاه‌های جدید است. از سال ۲۰۲۲، چین مجوز ساخت بیش از ۱۰۰ گیگاوات ظرفیت جدید را صادر کرده است. در واقع، ۹۵٪ از کل ظرفیت جدید نیروگاه‌های زغال‌سنگی در حال ساخت در جهان، تنها در چین قرار داشت.
این نیروگاه‌ها نه برای جایگزینی، بلکه برای تضمین پایداری شبکه و تأمین بار پایه (Baseload) در زمانی که خورشید نمی‌تابد و باد نمی‌وزد، ساخته می‌شوند.
آینده‌نگاری چالش‌های شبکه: پاشنه آشیل انرژی‌های تجدیدپذیر
رشد ظرفیت انرژی‌های بادی و خورشیدی در چین بدون شک چشمگیر است، اما با دو چالش ساختاری بزرگ روبروست:
۱. عدم قابلیت اتکا: خشکسالی سال‌های ۲۰۲۲-۲۰۲۳ که تولید برق‌آبی را کاهش داد، یک «هشدار جدی» بود و نشان داد که تکیه صرف بر منابع وابسته به اقلیم، تا چه حد می‌تواند شکننده باشد.
۲. ناکارآمدی شبکه برق: شبکه برق چین به صورت یکپارچه عمل نمی‌کند و انتقال مازاد برق تجدیدپذیر از یک منطقه به منطقه‌ای دیگر بسیار دشوار است.
📖 گذار به انرژی‌های پاک، یک چالش پیچیده فناورانه و سیستمی است:
چرا آینده‌پژوهی مدرن با تفکر سیستمی آغاز می‌شود؟
هوش مصنوعی و مدیریت ترافیک با City Brain
چرخش واقعی چین از زغال‌سنگ، صرفاً با ساخت توربین‌های بادی بیشتر اتفاق نخواهد افتاد. این گذار زمانی رخ می‌دهد که شبکه برق این کشور به اندازه‌ای هوشمند و یکپارچه شود که بتواند نوسانات را مدیریت کند و زمانی که پکن به این نتیجه برسد که حاکمیت انرژی‌اش با اتکا به خورشید و باد بهتر از کربن تأمین می‌شود. تا آن روز، هرگونه آینده‌نگاری دقیق باید بپذیرد که قلب تپنده این سیستم همچنان با ریتم قدرتمند زغال‌سنگ می‌زند.
منابع: