آینده پژوهی چیست و چگونه در ساختن جهانی بهتر به ما کمک میکند؟
آینده پژوهی مطالعهی سیستماتیک آیندههای ممکن، محتمل و مرجح است. این حوزه با هدف بررسی سناریوهای مختلف آینده، جهانبینیها و اسطورههای زیربنایی مؤثر بر آن سناریوها تکامل یافته است. آینده پژوهی به دولتها و رهبران کمک میکند تا عدم قطعیتها را مدیریت و انعطافپذیری و نوآوری را تقویت کنند. دولتها و رهبران در سطح جهان به طور فزایندهای از آینده نگری سیستمی برای مقابله با عدم اطمینان و افزایش انعطافپذیری استفاده میکنند. به عنوان مثال میتوان به وزارت آینده (Ministry for the Future) در امارات متحده عربی و پیشنهاد برگزاری نشست جهانی آینده دبیر کل سازمان ملل (UN Secretary General) در سال 2023 اشاره کرد.
آینده پژوهانی مانند دکتر استوارت کندی (Dr. Stuart Candy) با کسبوکارها، دولتها و سایر شرکا برای بررسی سناریوهای آینده و کمک به مردم برای آماده شدن در برابر رویدادهای احتمالی کار میکنند. دکتر Stuart Candy بهخاطر پیشگامی در آیندههای تجربی (Experiential Futures)، استفاده از مصنوعات ملموس و داستانسرایی همهجانبه برای آوردن سناریوهای احتمالی به زندگی شهرت دارد. او با ایجاد آیتمهای فیزیکی و روایتهای جذاب به افراد کمک میکند تا آیندههای بالقوه متفاوت را به شیوهای ملموستر و تاثیرگذارتر تصور و تجربه کنند. با این حال، پس از چندین سال کار با دولتها در زمینهی آینده نگری، متوجه شد که سیاست گذاران اغلب برای تصور آیندههای جایگزین با مشکل مواجه هستند.
بنابراین دکتر Stuart Candy شروع به ترکیب علایق خود مانند ساختن فیلم، تئاتر و بازی با آیندهاندیشی کرد تا تصور آینده را ملموس و جذابتر کند. این رویکرد منجر به کاوش گستردهتر و عمیقتر سناریوهای آینده شد. چالش اصلی کار دکتر Stuart Candy این بود که مفاهیم انتزاعی آینده که عموما جهانی نیز هستند را در سطح فردی کاملا قابل فهم کند. هدف ایشان این است که افراد سناریوها را نه صرفاً به صورت انتزاعی، بلکه به عنوان واقعیتهای بالقوه آینده عمیقاً درک کنند.
زمانی که دکتر Stuart Candy شروع به اتصال رشتههای طراحی و آینده پژوهی در اواسط دهه 2000 کرد، این رشتهها عمدتاً مجزا بودند و مفهوم طراحی گمانی (Speculative Design) حتی هنوز به رسمیت شناخته نشده بود. او بیش از یک دهه را صرف ادغام آیندهاندیشی در حوزههای مختلف مانند رسانه، هنر و طراحی کرده است تا بخشهایی از آینده را خلق کند، که بر همه تأثیرگذاراند. دکتر کندی معتقد است که طراحان مسئولیتی ویژه دارند، زیرا آنها خالق بخشهایی از آینده هستند و به طور مشابه، رهبرانی که نفوذ قابل توجهی دارند نیز وظیفه دارند مروج تفکر آینده باشند. این بدان معناست که آنها باید آیندههای بالقوه مختلف را در نظر بگیرند و برای تصمیمگیریهای آگاهانه و مسئولانه برنامهریزی کنند. چالش مهم در این زمینه، نیاز به سواد آینده، به ویژه در سیاست است. افزایش سواد آینده به جوامع کمک میکند تا با تقویت آیندهنگری و تخیل بهتر، ابهامات را به طور مؤثرتری کنترل کنند. سیاستگذاران، فنآوران، صاحبنظران و سایر شخصیتهای عمومی اغلب پیشبینیهای زیادی دربارهی آینده انجام میدهند، اما مردم به ندرت این پیشبینیها را جدی میگیرند؛ بنابراین بهبود «سواد آینده» یا «آینده نگری اجتماعی» بسیار مهم است و این به معنای آموزش و توانمندسازی نه تنها سازمانها، بلکه جامعه بهعنوان یک کل برای تفکر انتقادی و سیستماتیک درباره آینده است.
دکتر Stuart Candy همچنین از فناوریهای نوظهور مانند واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) برای ایجاد سناریوهای جذاب آینده استفاده میکند. به عنوان مثال، ایشان وبسایتها و پادکستهایی را طراحی کردند که حضور در دهههای آینده را برای کشف مسائل احتمالی حاکمیت فناوری شبیهسازی میکنند. آنها آیندهای را تصور کردند که در آن اهداف توسعه پایدار محقق میشود و یک نمایشگاه تجاری دیجیتال (Digital Showcase) برای بازدیدکنندگان ایجاد کردهاند تا سازمانهای در حال تغییر جهان را در سال 2045 کشف کنند. علاوه بر این دکتر Stuart Candy ویدیوهایی آزمایشی در پلتفرم TikTok با موضوع زندگی روزمره در آینده طراحی کرده است.
در پایان ایجاد عادت نقشه برداری از آیندهها (Mapping Futures) میتواند به طور قابلتوجهی نحوه عملکرد موسسات و افراد را با پیوند دادن فعالیتهای روزانه به اهداف بلندمدت و سوالات بزرگتر تغییر دهد.
خلاصه آنکه آینده پژوهی و آینده نگاری به عموم مردم و به خصوص مدیران و رهبران جامعه و کسب و کارها کمک میکند تا به صورت مستمر با سفر در آیندههای ممکن، به نااندیشیدنیها (Unthinkable) فکر کنند و آنچه دیگران نمیتوانند ببینند را مشاهده کنند. این توانایی در نهایت ما را قادر به محق ساختن ناممکنها میکند. همان مهارت و توانمندی که در طول تاریخ بشر همواره منجر به توسعه و رفاه بیشتر شده است.