آینده پژوهی گاز طبیعی تجدیدپذیر
در تاریخ بشریت، کیمیاگری همواره رویای تبدیل مواد بیارزش به طلا بوده است. در قرن بیست و یکم، ما به شکلی مدرن به این رویا دست یافتهایم. ما در حال تبدیل یکی از بزرگترین معضلات زیستمحیطی خود — گاز متان ناشی از زبالهها — به یکی از ارزشمندترین داراییهایمان یعنی انرژی پاک هستیم. این فرآیند، «گاز طبیعی تجدیدپذیر» (Renewable Natural Gas - RNG) یا بیومتان نام دارد و صرفاً یک راهحل زیستمحیطی نیست، بلکه یک بازار اقتصادی در آستانه جهش است.
آینده پژوهی این صنعت، داستانی از گذار هوشمندانه انرژی را روایت میکند. پیشبینی میشود بازار جهانی RNG از ۱۵.۷۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) ۸.۴۱ درصد، به ۳۲.۵۱ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۴ برسد. این رشد پایدار، نشاندهنده یک تغییر پارادایم جهانی از یک اقتصاد خطی (تولید، مصرف، دفع) به یک اقتصاد چرخشی (تولید، مصرف، بازیافت ارزش) است. این نوشتار به آینده نگاری این بازار استراتژیک و نیروهای محرک آن میپردازد.
چرا جهان به گاز طبیعی تجدیدپذیر روی آورده است؟
رشد این بازار تصادفی نیست، بلکه نتیجه مستقیم فشارهای جهانی برای کربنزدایی است. RNG یک سوخت معمولی نیست؛ این سوخت در واقع متانی است که اگر مهار نمیشد، مستقیماً وارد جو شده و اثر گلخانهای بسیار مخربتری از دیاکسید کربن ایجاد میکرد. شرکتهای بزرگ انرژی مانند BP و TotalEnergies و همچنین دولتها، RNG را به عنوان یک ابزار دو لبه شناسایی کردهاند: همزمان هم زبالهها را مدیریت میکند و هم یک سوخت پاک و قابل تزریق به شبکههای گاز موجود ارائه میدهد.
حمایتهای دولتی نقشی حیاتی در این میان ایفا میکنند. در ایالات متحده، اعتبارات مالیاتی مانند Section 45Z، انگیزههای اقتصادی قدرتمندی برای تولید سوختهای کمکربن ایجاد کرده است. در سطح جهانی، سازمانهایی مانند سازمان بینالمللی دریانوردی (IMO) با هدفگذاری «صفر خالص» تا سال ۲۰۵۰، تقاضای عظیمی برای سوختهای پاک در صنعت کشتیرانی ایجاد کردهاند که RNG یکی از اصلیترین گزینهها برای پاسخ به آن است.
کالبدشکافی بازار: این «طلای سبز» از کجا میآید؟
برای درک آینده این بازار، باید بدانیم که مواد اولیه و فناوریهای تولید آن چه هستند.
در حال حاضر، منبع اصلی این گاز، گاز ناشی از محل دفن زبالهها (Landfill Gas) است که به تنهایی چهل درصد از سهم بازار را در اختیار دارد. این بالغترین و در دسترسترین منبع است. اما آینده رشد در جای دیگری نهفته است. ضایعات کشاورزی (مانند کود دامی و بقایای محصولات) به عنوان سریعترین بخش در حال رشد در حوزه خوراک اولیه شناخته میشود. این نشاندهنده یک حرکت استراتژیک برای پاکسازی یکی از آلایندهترین بخشهایعنی صنعت کشاورزی است.
از نظر فناوری تولید، هضم بیهوازی (Anaerobic Digestion) با در اختیار داشتن پنجاه و پنج درصد سهم بازار، روش غالب و تثبیت شده است. در این فرآیند بیولوژیکی، میکروارگانیسمها مواد آلی را تجزیه کرده و بیوگاز تولید میکنند. با این حال، فناوری گازیسازی (Gasification)، که یک فرآیند حرارتی است، به عنوان سریعترین فناوری در حال رشد، آینده نوآوری در این صنعت را نمایندگی میکند.
آینده نگاری کاربردها: از جادهها تا نیروگاهها
شاید جالبترین بخش آینده نگاری RNG، بررسی مصرفکنندگان نهایی آن باشد.
در حال حاضر، بخش حملونقل و جابجایی (Transportation / Mobility) با در اختیار داشتن پنجاه درصد سهم، پادشاه بلامنازع این بازار است. دلیل این امر واضح است: گاز طبیعی تجدیدپذیر فشرده (C-RNG) که خود شصت و پنج درصد از بازار محصولات را تشکیل میدهد، یک سوخت «Drop-in» عالی برای ناوگان حملونقل سنگین (کامیونها و اتوبوسها) است. این ناوگانها میتوانند بدون تغییر زیرساختهای خود و با استفاده از همان موتورهای گازسوز، به سرعت کربنزدایی شوند.
اما آینده رشد در بخش دیگری نهفته است. بخش تولید برق و خدمات شهری (Power Generation & Utilities) به عنوان سریعترین بخش در حال رشد، نشاندهنده نقش آتی RNG است. در حالی که انرژیهای خورشیدی و بادی نوسان دارند، شبکه برق برای پایداری به یک سوخت پاک، قابل اعتماد و «همیشه در دسترس» نیاز دارد. RNG دقیقاً آن سوخت است.
📖 مطالعه بیشتر: سوختهای جایگزین و آینده انرژی
آیندهپژوهی بازار تبدیل زباله به دیزل
آینده پژوهی سوختهای الکترونیکی
آینده تقاضای گاز طبیعی: آینده نگاری نقش یک منبع کلیدی در گذار انرژی
نقشه جهانی قدرت: پیشتازی آمریکای شمالی و جهش آسیا
در حال حاضر، آمریکای شمالی با در اختیار داشتن سی و پنج درصد از سهم بازار، رهبر جهانی RNG است. زیرساختهای گسترده خطوط لوله گاز، حجم عظیم زبالههای شهری و کشاورزی و سیاستهای حمایتی قوی دولتی، این منطقه را به قطب تولید و مصرف تبدیل کرده است.
اما همانند بسیاری از بازارهای انرژی، موتور رشد آینده در شرق قرار دارد. آسیا-اقیانوسیه به عنوان سریعترین منطقه در حال رشد، آینده این بازار را رقم خواهد زد. چالشهای عظیم مدیریت پسماند در شهرهای بزرگ و تقاضای سیریناپذیر برای انرژی پاک، این منطقه را به بستری ایدهآل برای سرمایهگذاری و توسعه پروژههای RNG تبدیل کرده است.
داستان RNG، داستان کیمیاگری قرن بیست و یکم است. این فقط یک گزارش بازار درباره رشد ۸.۴۱ درصدی نیست؛ بلکه روایتی از تولد یک صنعت استراتژیک است که در آن، آلایندهترین زبالهها به پاکترین سوختهای فردای ما تبدیل میشوند. این، اقتصاد چرخشی در خالصترین شکل خود است.
منابع: