رمزارزها، پادشاه سیستم مالی آینده
در عصر تغییرات فزاینده و پیچیدگی‌های روزافزون، آینده‌پژوهی استراتژیک در صنعت بانکداری راهگشای تردیدها و عدم قطعیت‌های آینده است. آینده‌نگاری از طیف وسیعی از روش‌ها، مانند اسکن افق‌های دور و نزدیک، تجزیه و تحلیل کلان‌روندها و توسعه سناریوهای متعدد، برای بحث درباره ایده‌های مفید پیرامون آینده استفاده می‌کند. در حوزه برنامه‌ریزی استراتژیک برای آینده بانکداری، مقوله رمزارزها بیش از هر بحث دیگری بر سر زبان‌هاست. به گزارش صندوق بین‌المللی پول در دسامبر 2021، رشد باورنکردنی دارایی‌های رمزارزها و تلاقی آن‌ها با سیستم‌های مالی تحت نظارت جهانی باعث ایجاد چالش‌های قانونی و نظارتی پیچیده‌ای شده است.
درست زمانی که برای اولین بار پای رمزارزها به دنیای اقتصاد باز شد، کسی آن را جدی نمی‌گرفت. اما اکنون، بازار ارزهای دیجیتال به یک معمای پیچیده بدل شده است که همگان می‌کوشند راز آن را بفهمند. گفته می‌شود که رمزارزها ابزار پیشرفته جهانی‌سازی هستند؛ کالای لوکس بازارهای خوب بازده، اما نه یک سلاح پیشگیرانه در برابر غارت دولت‌های متخاصم.
زمانی این داستان بر سر زبان‌ها بود: اگر تورم اوج بگیرد و دولت‌ها به دنبال مصادره ثروت‌های خصوصی باشند، بازار رمزارزها پناهگاه خوبی به حساب می‌آید. اما این داستان کاملاً اشتباه است. در سال 2021، در ایالت متحده نرخ تورم به 7.9 درصد رسید. همچنین آشفتگی در بازار نفت و غلات، نرخ تورم در اروپا را نیز افزایش داد. با این وجود، قیمت بیت‌کوین از ماه نوامبر به بعد به طور ناگهانی کاهش یافت. حتی حمله روسیه به اوکراین و افزایش تنش در سطح بین‌المللی نیز به سود رمزارزها نبود و قیمت آن‌ها را افزایش نداد. البته ناگفته نماند که افزایش اخیر قیمت رمزارزها به دلیل وضع مقررات در بازار رمزارزها بوده است و نه چیز دیگری.
در حال حاضر، رشد رمزارزها نزدیک به 3 تریلون دلار در کل بازار سرمایه تخمین زده می‌شود. چنین رشدی در محبوبیت و اندازه به این معنی است که دارایی‌های رمزارزها، تهدید بالقوه‌ای برای ثبات مالی در سطح جهانی و ایجاد اختلال در خدمات مالی سنتی هستند. از جمله چالش‌های مرتبط با رمزارزها، کیف پول دارایی‌های رمزازرها، حفاظت از سرمایه‌گذار، ذخایر ناکافی و درک نادرست از برخی استیبل‌کوین (stablecoin) هاست.
یکی از چالش‌های پیش‌روی استفاده از رمزارزها، عدم وجود قوانین و مقررات نظارتی بین‌المللی است. به طور کلی، ممنوعیت جدی در زمینه رمزارزها در سراسر جهان وجود ندارد، اما با این حال برخی از کشورها همچنان مخالف سرسخت استفاده از آن‌ها هستند. از طرفی، در بسیاری از کشورها قوانین نظارتی و قانونی سرسختانه‌ای در خصوص رمزارزها وجود دارد. لازم است سیاست‌گذاران سخت‌گیری‌های خود را در زمینه رمزارزها با مزایایی که می‌توان از پذیرش گسترده‌تر رمزارزها به دست آورد، متعادل کنند.
برخی کشورها از وضع قوانین نظارتی سرسختانه برای رمزارزها نگرانند، چراکه ماهیت بدون مرز رمزارزها بسیار چالش‌برانگیز است. برای مثال، بعد از اینکه چین فعالیت ارزهای دیجیتال را محدود کرد، یک شبه شاهد جابجاییماینرها و شرکت‌های رمزارزها به خارج از این کشور بود. اگرچه نهادهای نظارتی و قضایی در اکثر کشورها تمایلی به سرکوب یک نوآوری ندارند، اما از لحاظ سیاسی نیز، سیاست‌گذاران از به خطر افتادن ثبات مالی جامعه نگران هستند.
پیام واضح این است که جهان نیازمند یک رویکرد منسجم، جامع و جهانی در زمینه تنظیم و نظارت بر رمزارزهاست. وضع قوانین و مقررات بین‌المللی یک ضرورت مهم است، زیرا اگرچه دارایی‌های ارزهای دیجیتال در حال حاضر بخش کوچکی از کل دارایی‌های سیستم‌های مالی را تشکیل می‌دهند، اما این نوع ارزهای دیجیتال با سرعت خارق‌العاده‌ای در حال رشد و گسترش هستند. بدون یک رویکرد بین المللی منسجم به رمزارزها و تصمیم‌گیری‌های راهبردی در این زمینه، این خطر وجود دارد که پتانسیل واقعی رمزارزها شکوفا نشود و جهان مزایای قابل توجهی را که از آن‌ها می‌تواند کسب کند، از دست بدهد.
بهترین سناریو برای آینده رمزارزها، پیوستن آن‌ها به نهادهای مالی و نظارتی است. رمزارزها زمانی بهینه‌ترین عملکرد را دارند که با سایر شبکه‌های مالی مطابقت پیدا کنند، نه اینکه به عنوان جایگزینی برای دیگر شبکه‌های مالی در نظر گرفته شوند. به موارد استفاده قانونی از رمزارزها فکر کنید. شاید کارآفرینان در آینده تصمیم بگیرند فراجهانی بسازند و برای آن مرزهای ملی در نظر بگیرند که در آن معاملات سودآور به خصوص معاملات تجاری انجام شود. معاملات بر اساس رمزارزها به ویژه در پرداخت‌های کلان، عاقلانه‌تر از استفاده از شبکه‌های معمول دلاری بوده و سریعتر، ایمن‌تر و قابل قبول‌تر خواهد بود. در این سناریو، اگر شبکه‌های تجارت جهانی و روابط اینترنتی، ثبات داشته باشند، رمزارز بیشترین ارزش را خواهد داشت. در حال حاضر این روند در جهت مخالف در حرکت است و از همین رو قیمت رمزارزها رو به کاهش است. واقعیت این است که رمرارزها از همان ابتدای شکل‌گرفتنشان یک محصول جهانی بودند، لذا رویکرد جهانی و وضع قوانین نظارتی بین‌المللی در خصوص آن‌ها، گره از کار باز خواهد کرد. قانون‌گذاران در سراسر جهان در تلاشند تا قوانینی برای ایجاد فضای امن سرمایه‌گذاری و جلوگیری از جرایم سایبری در حوزه ارزهای دیجیتال وضع کنند.
در حال حاضر، شرکت‌های زیای از ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند و پیوسته بر قابلیت‌های آن می‌افزایند. ایلان ماسک (Elon Musk) بنیانگذار تسلا (Tesla) اخیرا اعلام کرده است که شرکتش نزدیک به 1.5 میلیارد دلار در بیت‌کوین (یکی از انواع ارزهای دیجیتال) سرمایه‌گذاری کرده است و قصد دارد از این ارز در پرداخت‌های خود استفاده کند. کاربران Apple Pay، Google Pay و Samsung Pay نیز اکنون می‌توانند با استفاده از BitPay با ارزهای دیجیتال تراکنش انجام دهند.
به راستی دلیل محبوبیت بیش از حد و موفقیت در استفاده از ارزهای دیجیتال چه می‌تواند باشد؟ پاسخ در غیرمتمرکز بودن، سهولت استفاده و هزینه پایین تراکنش در این نوع ارزها است. از آنجا که ارزهای رمزنگاری شده، مستقل از بانکداری متمرکز هستند و تابع قوانین دست و پاگیر آن‌ها نبوده و مشکلات ناشی از مقررات‌زدایی را نیز پیش رو ندارند، لذا
به جایگزینی جذاب برای کاستی‌های سیستم مالی موجود تبدیل شده‌اند. با استفاده از فناوری بلاک چین، ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین می‌توانند با خیال راحت، ایمن و بدون هزینه‌های تراکنش بالا معامله شوند. ارزهای دیجیتال خودتنظیم و خودگردان هستند و راه‌های جدیدی را برای انجام تراکنش‌ها به‌طور کارآمد و با سطوح بالایی از شفافیت و مسئولیت‌پذیری امکان‌پذیر می‌سازند.
شاید ذکر یک نکته بدیهی اما حائز اهمیت، خالی از لطف نباشد. پلتفرم‌های دیجیتال همچون فین‌تک‌ها که تأثیری دگرگون‌کننده بر روابط انسانی بین مشتریان، کارگران، کارفرمایان و تاجران داشته‌اند در انقلاب کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) یعنی همان ارزهای دیجیتال نقش مهمی را ایفا کرده‌اند. با ترکیب امور مالی و فناوری، دنیای فین‌تک تأثیر شگرفی برجای گذاشته و روش‌های قدیمی انجام امور مالی را با تزریق فناوری پیشرفته متزلزل کرده است. رمزارزها خود دارایی‌های دیجیتال یا یک رکورد دیجیتال یا نمایش ارزشی هستند که در یک دفتر کل عمومی به نام بلاک چین ذخیره و ردیابی می‌شوند. قابل اعتماد بودن، افزایش سرعت، کاهش هزینه‌ها و کاهش کاغذبازی از طریق توکن‌سازی از جمله مزایای بلاک‌چین محسوب می‌شوند.
آینده ارزهای دیجیتال
آینده ارزهای دیجیتال نشان می‌دهد که پول نقد دیگر پادشاه نیست. تحقیقات اخیر دویچه بانک (Deutsche Bank) حاکی از آن است که بیش از یک سوم از نسل هزاره‌ها معتقدند ارزهای دیجیتال به زودی جایگزین پول نقد و کارت‌های اعتباری خواهند شد. نتایج یک نظرسنجی از بیش از 3700 نفر در ایالات متحده، بریتانیا، آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا نشان داد که آن‌ها یک ارز کاملاً دیجیتال را در آینده سیستم مالی جهانی تصور می‌کنند.
فهرست چیزهایی که می‌توان با ارز دیجیتال خرید و فروش کرد، بی‌پایان به نظر می‌رسد: بلیط بسکتبال، فست فود، ساعت‌های لوکس، تشک، قهوه، بلیط هواپیما و حتی خودروهای تسلا.
دویچه بانک در گزارش اخیر خود با عنوان «چشم‌انداز 2030»، ارزهای دیجیتال را نه به عنوان جایگزین جهانی پول نقد بلکه در کنار پول نقد معرفی می‌کند. ماریون لایبور (Marion Laboure) تحلیل‌گر دویچه بانک در مقاله خود با عنوان «کریپتوکارنسی‌ها: پول نقد قرن بیست و یکم» می‌نویسد «تقریباً دو سوم مصرف‌کنندگان پرداخت غیرنقدی را به پرداخت‌های نقدی ترجیح می‌دهند و یک سوم نگران هویت ناشناخته آن هستند. خب، ارزهای دیجیتال از عهده هر دو مورد برمی‌آیند. اگر ارزهای دیجیتال بتوانند در آینده بر موانع پیش‌روی خود غلبه کنند، آینده پول نقد در خطر است.
منابع: