آینده تقاضای نفت: مقاوم‌تر و پیچیده‌تر از همیشه
نفت، این مایع حیاتی که بیش از دو قرن چرخ‌های صنعت و زندگی مدرن را به حرکت درآورده، همچنان در برابر خیزش فناوری‌های پاک ایستادگی می‌کند. از جاده‌های شلوغ گرفته تا آسمان‌ها و کارخانه‌های عظیم، حضور آن نه‌تنها کم‌رنگ نشده، بلکه به نظر می‌رسد در جهانی که هر روز از کاهش کربن سخن می‌گوید، مقاوم‌تر از پیش شده است. بر اساس پژوهش و مدل‌سازی‌های Rystad Energy، تقاضای نفت در میان‌مدت رو به افزایش خواهد بود، زیرا گزینه‌های کم‌کربن هنوز به سطحی از توسعه یا رقابت اقتصادی نرسیده‌اند که بتوانند نیاز روبه‌رشد برای خدمات حمل‌ونقل و صنعتی را جایگزین کنند. گزارش اخیر سناریوهای کلان نفت این شرکت نشان می‌دهد که ۱۳ بخش وابسته به نفت با انتقالی پیچیده‌تر از آنچه چند سال پیش تصور می‌شد مواجه‌اند. این یافته‌ها تأیید می‌کنند که تقاضای نفت به‌سادگی کاهش نمی‌یابد و جایگزینی آن، به دلیل مزیت‌های رقابتی نفت در حمل‌ونقل و فرآیندهای صنعتی، فرآیندی طولانی و دشوار خواهد بود
این پژوهش مسیر پنج‌ساله تقاضای نفت را بررسی کرده و آمادگی فناوری هر بخش برای گذار و چارچوب‌های سیاستی حمایت‌کننده را ارزیابی کرده است. پیشرفت‌هایی مانند برقی‌سازی سریع اتوبوس‌ها، راه‌آهن و خودروها تأثیراتی داشته‌اند، اما بخش‌های دیگر همچنان با نبود جایگزین‌های کامل یا اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. حدود یک‌چهارم تقاضای جهانی نفت از حمل‌ونقل جاده‌ای مسافری می‌آید و پذیرش خودروهای برقی، شامل مدل‌های تمام‌برقی و هیبریدی پلاگین، نقش کلیدی در این حوزه دارد. فروش جهانی خودروهای برقی از سال ۲۰۱۸ رشد کرده و در سال ۲۰۲۲ به ۱۶ درصد رسیده، اما در سال گذشته با رسیدن به ۱۹ درصد، نقطه عطفی را تجربه کرد. این کندی به عواملی مانند کمبود خودروهای برقی بازار انبوه خارج از چین، زیرساخت ضعیف شارژ، پذیرش پایین در برخی مناطق، ناامنی شارژ و حذف یارانه‌ها در برخی کشورها نسبت داده شده است. با این حال، پیش‌بینی می‌شود که برقی‌سازی این بخش در نیمه دوم دهه شتاب گیرد، زیرا خودروسازان متعهد به تولید میلیون‌ها خودروی برقی شده‌اند که اقتصاد مقیاس را به دنبال خواهد داشت، هرچند برخی از این برنامه‌ها به دلیل بازده پایین سرمایه‌گذاری تعدیل شده‌اند. با این وجود، مشکل «ناامنی شارژ» در مناطقی که مالکان به پارکینگ خصوصی دسترسی ندارند، به‌ویژه در کشورهای غیرOECD و برخی کشورهای OECD، همچنان حل‌نشده باقی مانده است.
در حمل‌ونقل جاده‌ای تجاری سنگین، تقاضای نفت هم‌راستا با رشد اقتصاد جهانی، به‌خصوص در آسیا، افزایش خواهد یافت، زیرا گزینه‌های جایگزین محدودند. باتری‌ها برای کامیون‌های بزرگ هنوز بیش از حد سنگین و حجیم تلقی می‌شوند و زمان شارژ طولانی آن‌ها مانع بزرگی است. تعویض باتری در چین نویدبخش بوده، اما هنوز بخش کوچکی از ناوگان را تشکیل می‌دهد. شارژ کاتناری و القایی نیز می‌توانند راه‌حل باشند، اما هزینه بالای آن‌ها مانع است. شرکت‌هایی مانند ولوو و تسلا تولید کامیون‌های برقی را آغاز کرده‌اند، اما تعداد آن‌ها در میان‌مدت اندک خواهد بود. صنعت دریانوردی نیز چالش‌های مشابهی دارد؛ حمل بار در دریاها نیازمند سوختی با چگالی انرژی بالا، ذخیره‌سازی ایمن و زنجیره تأمین توسعه‌یافته است. آمونیاک و متانول برخی نیازها را برآورده می‌کنند، اما در مقرون‌به‌صرفه بودن و چگالی انرژی از نفت عقب‌اند و پیری ناوگان دریایی، تعویض آن را کند کرده است. سوخت هوانوردی پایدار پتانسیل رشد در دهه ۲۰۳۰ را دارد، اما تا پایان این دهه کمتر از ۵ درصد تقاضای سوخت جت را تأمین خواهد کرد که کمتر از ۰.۴ درصد تقاضای جهانی نفت است. اتوبوس‌ها و راه‌آهن با گزینه‌های برقی موجود در چین، هند و اروپا پیشرفت کرده‌اند، اما حتی برقی‌سازی کامل آن‌ها تا سال ۲۰۳۰ تنها ۰.۵ تا ۰.۸ میلیون بشکه در روز از تقاضای نفت کم می‌کند، زیرا کمتر از ۳ درصد تقاضا را تشکیل می‌دهند.
بخش‌های ثابت، شامل پتروشیمی، صنعت و ساختمان، که بیش از ۴۲ درصد تقاضای جهانی نفت را در سال ۲۰۲۴ تشکیل می‌دهند، در گذار انرژی نقش مهمی دارند. در پتروشیمی، تقاضا برای پلاستیک با رشد طبقه متوسط جهانی افزایش می‌یابد و نفت و مایعات گاز طبیعی مواد اولیه اصلی خواهند بود. افزایش بازیافت مکانیکی و شیمیایی نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر است، اما نرخ بازیافت پلاستیک جهانی تنها ۸ درصد است و شواهد کمی برای رشد چشمگیرش تا پایان دهه وجود دارد. در بخش ساختمان، نفت در مناطقی با زمستان‌های سرد و بدون شبکه گاز طبیعی، کارآمدترین گزینه برای گرمایش باقی مانده و پمپ‌های حرارتی در این شرایط کارایی کمتری دارند. در صنعت، چگالی انرژی بالای نفت برای فرآیندهایی مانند فولادسازی و تولید سیمان ضروری است و هیدروژن، با وجود پتانسیل کم‌کربن، به دلیل هزینه و نبود زیرساخت در پنج سال آینده رقیب نخواهد شد.
به طور خلاصه این پژوهش نشان می‌دهد که تقاضای نفت مقاوم است و گذار سریع بدون پیشرفت در فناوری‌های پاک بعید است. با این حال، کاهش انتشار جهانی با شتاب در بخش‌هایی مانند تولید برق از طریق انرژی خورشیدی و جابه‌جایی زغال‌سنگ ممکن است و این نشان می‌دهد که آینده‌ای پاک‌تر، با وجود رشد تقاضای نفت، هنوز در دسترس است.
منابع: