آینده پژوهی معدن کاوی دریایی

استخراج معادن در اعماق دریا (Deep sea mining) شامل استخراج مواد معدنی ارزشمند از کف اقیانوس‌ها است که جایگزینی جدید برای ذخایر زمینی رو به کاهش است. بستر دریا سرشار از فلزاتی مانند مس، نیکل و عناصر خاکی کمیاب است که برای صنایع الکترونیک و انرژی‌های تجدیدپذیر حیاتی هستند. اما این نوع استخراج با وجود منابع قابل ‌توجهی که ارائه می‌دهد، خالی از اشکال و چالش نیست. از چالش‌های استخراج به این روش، می‌توان عمق زیاد و شرایط سخت کاری همراه با فشار بالا و اثرات بالقوه زیست‌‌محیطی بر اکوسیستم‌های شکننده دریایی را نام برد. شکل 1 چگونگی کارکرد استخراج معادن در اعماق دریا را نشان می‌دهد [1].

به‌تازگی سابین هالبوم (Sabine Haalboom) دکتری زمین‌شناس دریایی (به همراه تیم خود)، تحقیقاتی در اعماق اقیانوس آرام انجام داده است که بینش‌های جدیدی در مورد تأثیرات بالقوه استخراج معدن در اعماق دریا بر زندگی دریایی ارائه می‌دهد. یافته‌های آنها نشان می‌دهد در حالی که بسیاری از زباله‌های حاصل از فعالیت‌های معدنی که به آنها «ابرهای غباری» گفته می‌شود، نسبتاً نزدیک به منبع خود ته‌نشین می‌شوند، اما برخی از آنها می‌توانند حرکت کرده و تا پنج کیلومتر از سایت معدن اصلی دور شوند. تداوم این روند تهدیدی بالقوه برای شفافیت آب و بقای حیات دریایی محلی می‌باشد. غذای کمیاب موجود در آب‌های شفاف برای ارگانیسم‌هایی که در اعماق دریا زندگی می‌کنند بسیار مهم است و هر‌گونه تغییر (حتی جزئی) می‌تواند شیوه زندگی موجودات زنده مرموز اعماق اقیانوس‌ها را مختل و منجر به عواقب ناشناخته و نگران‌کننده شود. این اکوسیستم‌ها اغلب شکننده و حساس به تغییرات محیطی خود هستند. استخراج از دریا، به ویژه استخراج فلزات ارزشمند مانند کلوخه‌های منگنز، وضعیت لجن کف اقیانوس را تغییر می‌دهد [2]. شکل 2 اثرات استخراج دریایی بر موجودات زنده و به طور کلی اکوسیستم منطقه حفاری را نشان می‌دهد [3].

به اعتقاد دانشمندان، یافته‌های اولیه ته‌نشین شدن سریع رسوب، تأثیر بالقوه کامل این فعالیت‌های معدنی بر اکوسیستم‌های اعماق دریا را نشان نمی‌دهد و اثرات درازمدت هنوز ناشناخته‌اند. بنابراین محققان بر اهمیت مطالعات جامع برای درک تمامی جوانب، قبل از شرکت در عملیات معدنکاری در مقیاس بزرگ در این مناطق ناشناخته و آسیب‌پذیر، تاکید می‌کنند [2].

اما کدام منابع باعث رونق این اکتشافات و علاقه تجاری نسبتاً جدید اما پررنگ شده‌اند؟ در کنار مجموعه متنوعی از جانداران دریایی در این اعماق، ذخایر قابل‌توجهی از مس، کبالت، نیکل، روی، نقره، طلا و عناصر خاکی کمیاب وجود دارد. مواد فوق برای ساخت اجزای انرژی کربن صفر خالص و سایر فناوری‌ها ضروری هستند، اما به سختی استخراج می‌شوند [4]. در شکل 3 ذخایر فلزات بستر اقیانوس‌های دنیا را مشاهده می‌کنید [5].

انتظار می‌رود بیشتر استخراج معادن در اعماق دریا در آب‌های بین‌المللی انجام شود، یعنی فراتر از آب‌های سرزمینی هر کشوری، جایی که حاکمیت و اجرای مقررات به توافق‌نامه‌های بین‌المللی بستگی دارد [6]. سازمان بین‌المللی بستر دریا (ISA) فعالیت‌های معدنی در اعماق دریا را با هدف بهره‌برداری پایدار و مسئولانه و در عین حال حفاظت از محیط زیست دریایی تنظیم و مدیریت می‌کند. تعادل منافع اقتصادی و حفظ اکوسیستم کلیدی است، زیرا این صنعت پیچیده و در حال تکامل، نیازمند همکاری تمامی بخش‌ها است [7].

پیشرفت‌های تکنولوژیک امکان اکتشاف و استخراج مواد معدنی از کف اقیانوس را فراهم کرده است که نویدبخش مزایای اقتصادی و امکان کاهش اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی مرتبط با استخراج زمینی است. با این حال، پیامدهای زیست محیطی استخراج معادن در اعماق دریا نیز بسیار گسترده بوده و در عین حال هنوز به طور کامل درک نشده است. فعالیت‌های معدنی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری چون از دست رفتن تنوع زیستی، اختلال در فرآیندهای اکولوژیکی و آلودگی خارجی را به اکوسیستم‌های اعماق دریا وارد خواهند ساخت. بنابراین؛ مدیران صنایع و تصمیم‌گیران کلان باید به دقت اثرات زیست‌محیطی ذکر شده و منافع اقتصادی استخراج معادن دریایی را بسنجند تا تصمیمات متعادل و صحیحی اتخاذ کنند.