نوآوری برای فردای صنایع شیمیایی

با افزایش جمعیت و افزایش نیازها، تقاضا برای محصولات پتروشیمی و شیمیایی نیز افزایش یافته است و روز به روز بیشتر خواهد شد. رشد تقاضا برای محصولات پتروشیمی به این معنی است که پتروشیمی‌ها بیش از یک سوم رشد تقاضای نفت را تا سال 2030 و نزدیک به نیمی از آن را تا سال 2050 به خود اختصاص می‌دهند. پتروشیمی‌ها همچنین در آستانه‌ی مصرف ۵۶ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تا سال ۲۰۳۰ هستند که معادل نیمی از کل مصرف گاز کانادا در حال حاضر است. شکل شماره‌ی 1 رشد تقاضای نفت را تا سال 2030 نسبت به سال 2017 به تفکیک بخش‌ها نشان می‌دهد [1].

صنایع شیمیایی با بازیگران نو رسیده‌ی بسیاری در سطح جهانی مواجه است که می‌توانند قواعد بازی را کاملا تغییر دهند. رفتارهای بازار در حال تغییر است، زیرا مشتریان خواستار سطوح فزاینده‌ی پایداری زیست‌محیطی و جایگزینی مواد مصنوعی سنتی (مانند مواد شوینده و پلیمرها) با جایگزین‌های پایدارتر هستند. تلاش‌های جهانی کربن‌زدایی با تشدید مقررات زیست‌محیطی که به دلیل برنامه‌های کاهش کربن دولت‌ها اعمال می‌شود، سرعت می‌گیرد. اگر قرار باشد گرمایش زمین مطابق با مسیر 1.5 درجه کاهش یابد، صنعت مواد شیمیایی باید تا سال 2030 انتشار کلی خود را تقریباً 60 درصد کاهش دهد. از طرفی این صنعت از سال 2020 با تورم فزاینده‌ و اختلالات زنجیره‌ی تأمین مواجه شده است. چالش‌هایی از این قبیل، این صنعت را مجبور کرده است که برای حیات آینده‌ی خود، محکوم به نوآوری باشد. اگر چه تا امروز هم دستاوردهای خوبی در حوزه‌های متنوعی از جمله باتری‌های لیتیمی بدست آورده است، با این وجود نیازهای فردای بشر بسیار متنوع‌تر از امروز است. برای درک موانعی که در این صنعت وجود دارند و کمک به تعیین یک یک رهنگاشت برای صنایع شیمیایی، شرکت مشاوره‌ای مکنزی (Mckinsey & Company) یک نظرسنجی با حضور بیش از 200 رهبر ارشد شرکت‌های شیمیایی آمریکای شمالی، از جمله مدیران شرکت‌های پیشرو در صنعت، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و استارت‌آپ‌ها انجام داده است. این تجزیه و تحلیل، 11 بستر نوآوری در حال ظهور را در پنج مرحله‌ی زنجیره‌ی تأمین برجسته می‌کند. شکل شماره‌ی 2، این 11 مورد را نشان می‌دهد [2].

در ادامه‌ی این نظرسنجی، پاسخ دهندگان این 11 مورد را از نظر دشواری و اهمیت مورد بررسی قرار داده‌اند. این عوامل به ترتیب در پاسخ به دو سوال «به نظر شما چالش ‌برانگیزترین بستر نوآوری برای صنعت شیمیایی امروزه، کدام بستر است؟» و «سه بستر نوآوری برتر را که برای رشد شرکت شما مهم هستند (سوال مخصوص متصدیان فعلی صنعت) یا شرکت شما روی آن تمرکز دارد (سوال مخصوص استارت‌آپ‌ها) مشخص کنید.» حاصل شده است. شکل شماره‌ی 3، نتایج را به صورت میانگین برای هر سه گروه رهبران فعلی، سرمایه‌گذاران و استارت‌آپ‌ها نشان می‌دهد [2].

صنعت مواد شیمیایی نقشی حیاتی در رسیدگی به چالش‌های انرژی و پایداری در جهان ایفا می‌کند و باید راهی برای مقابله با نوآوری‌های عقب مانده خود بیابد. از لحاظ تاریخی، رهبران صنعت، سرمایه‌گذاران و استارت‌آپ‌ها تمایل داشتند که یکدیگر را به‌عنوان رقیب ببینند تا شریک و از همکاری اجتناب می‌کردند. با این حال، خوشبختانه درجه‌ی زیادی از همپوشانی بین بازیگران اصلی وجود دارد و آن‌ها در مورد مهم‌ترین چالش‌های پیشرفت نوآوری موافق هستند. با غلبه بر موانع به وسیله‌ی اقدامات جسورانه، بخش مواد شیمیایی در موقعیتی قرار می‌گیرد که می‌تواند معادله نوآوری خود را به راحتی حل کند [2].

بسیاری از مطالعات آینده پژوهانه منطقه خاورمیانه را قطب صنایع شیمیایی در آینده می‌دانند. در حال حاضر نیز این صنعت در کشور ما جایگاه ویژه‌ای دارد، اما باید از رهبران این صنعت در ایران پرسید که آیا برای آینده آماده هستند؟

به شکل دو نگاهی دوباره بیاندازید و ببینید که هر کدام از موارد مطرح شده در این شکل چقدر برای شما جدی و مهم تلقی می‌شوند؟ پاسخ شما به این سوال تا حدی جایگاه شما در آینده را مشخص می‌کند.