هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی
حرکت صنایع مختلف به سمت فناوری‌های نوین و نوآوری‌های فناورانه، یک حرکت گریزناپذیر است که هر که از آن جا بماند، حیات خود را به ممات باخته است. تمام گزارش‌های آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری را که از نظر بگذرانید، قطعا بخشی از آنها به نقش فناوری و چالش‌های آن در صنایع پرداخته است. در این نوشته، به نقش و تأثیر هوش مصنوعی بر صنعت پتروشیمی پرداخته خواهد شد و همچنین به این موضوع اشاره خواهد شد که برای تبدیل شدن از یک صنعت سنتی پتروشیمی، به یک صنعت به‌روز شده با فناوری‌ها، با چه چالش‌هایی مواجه خواهیم شد.
نقش هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی
مانند هر صنعت دیگری، پتروشیمی نیز با فروش و سودآوری پابرجاست. پتروشیمی‌ها با انواع مواد اولیه و محصولات نهایی سر و کار دارند. هوش مصنوعی با تجزیه و تحلیل روندهای بازار و داده‌های تاریخی و بررسی اثر عوامل خارجی می‌تواند تقاضا را پیش‌بینی و موجودی را بهینه کند تا فرآیندهای عملیاتی با قدرت بیشتری به فعالیت بپردازند. با استفاده از هوش مصنوعی، پتروشیمی‌ها می‌توانند از عرضه مداوم مواد ضروری، ساده‌سازی لجستیک و زنجیره‌ی تأمین، کاهش هزینه‌های ذخیره‌سازی و بهبود پاسخگویی به تقاضای بازار اطمینان حاصل کنند [1].
پتروشیمی‌ها دریایی از اطلاعات پیچیده را در خود گنجانده‌اند. هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل مجموعه داده‌های پیچیده، ابزار بسیار ارزشمندی است [1]. علاوه بر این که می‌توان با استخراج الگو‌های درون سازمان یا شرکت، چالش‌های آینده را پیش‌بینی کرد، می‌توان مدت زمان جستجوی کارکنان را نیز کاهش داد. شرکت‌های نفت و گاز چندین دهه اطلاعات را در اسنادی با فرمت PDF و word طبقه‌بندی می‌کنند. بد نیست بدانید مهندسان این صنعت 60 درصد از زمان خود را صرف جستجوی اطلاعات از این منابع می‌کنند. بارگذاری تمام این اسناد در بستر هوش مصنوعی می‌تواند دسترسی به اطلاعات را بهبود ببخشد که این امر نیز به نوبه‌ی خود روند تصمیم‌گیری را سریع‌تر می‌کند [2].
ایمنی در صنعت پتروشیمی، به دلیل ماهیت خطرناک آن، اهمیت بالایی دارد. هوش مصنوعی می‌تواند با رصد بلادرنگ تمام اطلاعات درون یک کارخانه‌ی پتروشیمی، کوچک‌ترین انحراف‌ها را شناسایی کند و پیش از وقوع اتفاقات جبران‌ناپذیر، به اپراتورها هشدار دهد و یا به صورت خودکار عملیات را متوقف کند. همچنین بینایی ماشین (Machine Vision) می‌تواند محیط را رصد کرده و برای نمونه به کارگرانی که در محیط ناایمن قرار گرفته‌اند، هشدار خطر ارسال نماید. در صنعت پتروشمی خرابی تجهیزات می‌تواند منجر به خسارات مالی قابل توجهی شود. مدل‌های تعمیر پیش‌نگرانه (predictive maintenance) که مبتنی بر هوش مصنوعی هستند می‌توانند با استفاده از حسگرها، روند فعالیت تجهیزات را رصد کنند و زمان بهینه را برای تعمیرات و سرویس تجهیزات پیشنهاد دهند [1].
بی‌شک کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی بسیار بیشتر از آنچه بدان اشاره شد، است. با پیشرفت این فناوری کاربردهای بیشتری نیز از این فناوری در صنایع مختلف، به ویژه پتروشیمی شاهد خواهیم بود. اما این پیشرفت‌ها روی دیگری نیز دارد. هوش مصنوعی چه چالش‌هایی را برای صنعت پتروشیمی به همراه خواهد داشت؟
چالش‌های هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی
همانطور که اشاره شد، اگرچه هوش مصنوعی دسترسی به دریای اطلاعاتِ این صنعت را تسهیل می‌کند، اما جمع‌آوری و بارگذاری این اطلاعات خود یک چالش محسوب می‌شود. همچنین از آنجا که صنعت پتروشیمی را می‌توان یک صنعت ایستا در نظر گرفت که تا پیش از این نیاز مبرمی به نوآوری نداشت، ادغام هوش مصنوعی با سیستم‌های سنتی و قدیمی این صنعت می‌تواند یک چالش بالقوه برای این صنعت شمرده شود. این امر، هزینه‌ها و پیچیدگی‌های بیشتری را برای پیاده‌سازی هوش مصنوعی ایجاد خواهد کرد [3].
صنعت پتروشیمی به دلایل مختلفی از جمله عوامل محیط زیستی، همیشه زیر تیغ نظارت قوانین قرار دارد. اطمینان از اینکه هوش مصنوعی با قوانین این صنعت انطباق داشته باشند، از موضوعاتی است که باید مدیران صنعت پتروشیمی در نظر بگیرند، به ویژه زمانی که سیستم‌های هوش مصنوعی هنوز در حال تکامل‌اند و ممکن است رفتار آنها همیشه قابل پیش‌بینی نباشد [1]. از این رو امنیت سایبری نیز در این صنعت اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند خطرات جدید امنیت سایبری را معرفی کنند، زیرا اغلب به دستگاه‌ها و شبکه‌های متصل متکی هستند. با این وجود شرکت‌ها باید اطمینان حاصل کنند که سیستم‌های هوش مصنوعی آنها در برابر حملات سایبری بالقوه، ایمن و انعطاف پذیر هستند [3].
چالش‌های فرهنگی و منابع انسانی نیز باید مورد توجه صنعتی که می‌خواهد به ابزارآلات هوش مصنوعی مجهز شود، قرار گیرد. با نفوذ یک فناوری نوین در یک سازمان و یا شرکت، اولین نگرانی کارکنان این خواهد بود که آیا این فناوری جایگزین آنها خواهد شد و آنها شغل خود را از دست خواهند داد؟ این موارد مقاومت کارکنان را در برابر پذیرش فناوری‌های نوین برانگیخته خواهد کرد. شرکت‌ها و سازمان‌ها باید به این نگرانی‌ها رسیدگی کنند و آموزش و پشتیبانی مناسب را برای کمک به کارکنان برای سازگاری با فناوری‌های جدید ارائه دهند. با این وجود باز هم هستند برخی از مهارت‌هایی که نمی‌توان با آموزش کارکنان فعلی، به سطح مورد نیاز آن مهارت رسید. در این مورد صنعت باید به سراغ استعدادهای خارجی برود که یافتن فردی مناسب و توانمند، خود می‌تواند به یک چالش اساسی برای صنعت پتروشیمی تبدیل شود [3].
خلاصه آنکه همانند کاربردهای هوش منصوعی در این صنعت، با گسترش این فناوری، چالش‌های جدید نیز برای پتروشیمی‌ها به وجود خواهد آمد. بنابراین تصمیم برای به کارگیری هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی یک تصمیم چندجانبه است که باید به نتایج کوتاه مدت و عواقب بلندمدت آن اندیشید. رصد مستمر محیط به خصوص فناوری یک امر ضروری برای مدیران شرکت‌های پتروشیمی است تا این اطمینان حاصل شود که آنها همیشه از فناوری‌ها و دنیای آینده خبر دارند. فرایند رصد استراتژیک به مدیران صنعت پتروشیمی این امکان را می‌دهد که بتوانند در زمان درست، تصمیم درست بگیرند. تصمیمی که نه صرفا با دیدن جنبه‌های مثبت هوش مصنوعی است و نه تنها با در نظر گرفتن چالش‌ها و آفت‌های آن.
منابع: