سناریو در صنعت بانکداری

یکی از ابزارهای آینده‌پژوهی برای غوطه‌ور شدن در آینده‌های ممکن، روش سناریونگاری است. در این روش با ترسیم خرده‌جهان‌هایی که پیش روی سازمان، دولت و یا جهان وجود دارد، می‌توان برای آینده آماده شد. در شرایطی که در آینده عدم قطعیت بالا باشد، سناریونگاری یک روش بسیار مناسب برای صحبت در مورد افق‌های 10 ساله در سطوح مختلف می‌باشد. آنچه در ادامه می‌خوانید، نوشته‌ای از مرکز تحقیقات سیاست اقتصادی (The Centre for Economic Policy Research:CEPR) است که در آن نویسندگان به عدم قطعیت بالا در محیط اقتصادی و اهمیت استفاده از تحلیل سناریو در چنین شرایطی پرداخته‌اند.

با شروع همه‌گیری کووید-19، اقتصاددانان برجسته خواستار اقدام سریع سیاستی برای کاهش آسیب‌های اقتصادی کرونا شدند و بانک‌های مرکزی بزرگ اقدامات قاطع و بی‌سابقه‌ای را برای اجتناب از بحران مالی در دستور کارشان قرار دادند. در نتیجه، در حالی که سقوط اولیه در فعالیت‌های اقتصادی بسیار زیاد بود، اقتصادهای پیشرفته عموماً در طول تابستان و اوایل پاییز بازگشت سریعی را تجربه کردند. با این وجود، درجه عدم قطعیت اقتصادی هنوز به طور فوق‌العاده‌ای بالا است که این امر نشان‌دهنده‌ی ترکیبی از ریسک‌های بزرگ و کوچک برای چشم‌انداز اقتصادی است. 

این تحولات بر منطق بانک‌های مرکزی برای گنجاندن تحلیل سناریو در مذاکرات و ارتباطات سیاستی خود تأکید دارد. بانک‌های مرکزی معمولاً استراتژی خود را بر اساس یک پیش‌بینی واحد از آینده توضیح می‌دهند، اما این رویکرد کلاسیک برای شرایطی که عدم قطعیت‌ها و ریسک‌ها افزایش یافته است، می‌تواند نتایج کاملاً ویرانگری به بار آورد. 

تجزیه و تحلیل سناریو به ویژه زمانی سودمند است که عدم قطعیت به دلیل عواملی که به خوبی توسط روش‌های اقتصادسنجی یا آماری مرسوم به تصویر کشیده نمی‌شوند، افزایش یابد. چنین رویکردی با هدف شناسایی ریسک‌های خاص برای چشم‌انداز اقتصادی و تسهیل توسعه و ارتباط برنامه‌های اضطراری برای رسیدگی به این ریسک‌ها است. این رویکرد مشابه تمرین‌های تست استرس معمولی است که برای اطمینان از آمادگی موسسات مالی بزرگ برای رویارویی با سناریوهای نامطلوب استفاده می‌شود و از این رو ما به رویکرد «آزمایش استرس برای سیاست‌های پولی» اشاره می‌کنیم.

برخی از مقامات بانک مرکزی ممکن است نگران این باشند که انتشار ارزیابی‌های ریسک و طرح‌های اضطراری می‌تواند اعتماد عمومی را تضعیف کند. با این حال، چنین ارتباطاتی در حال حاضر در بسیاری از زمینه‌های دیگر، از جمله مراقبت‌های بهداشتی، دفاع ملی و آمادگی در برابر بلایای طبیعی؛ یک روش استاندارد است. نگرانی بالقوه دیگر این است که انتشار سناریوهای جایگزین می‌تواند انعطاف‌پذیری سیاست بانک مرکزی را به طور غیرمنطقی محدود کند. با این حال، در عمل به آسانی آشکار خواهد شد که چنین سناریوهایی به منظور تشریح آینده‌های ممکن و نه تعهدات الزام‌آور در نظر گرفته شده است. علاوه بر این، خطوط هر سناریو را می‌توان به طور منظم در پرتو اطلاعات دریافتی به‌روز کرد و سیاست‌گذاران به راحتی می‌توانند هر سناریو را با تغییر احتمال نسبی آن در طول زمان برجسته یا کم اهمیت جلوه دهند.

برای نشان دادن جنبه‌های عملی این رویکرد، مجموعه‌ای از سه سناریو فرموله شد که در آن دامنه نتایج قابل قبولی برای اقتصاد ایالات متحده ترسیم شد: (1) یک سناریوی پایه که در آن تولید ناخالص داخلی واقعی ایالات متحده تا پایان سال 2022، به سطح پیش از همه‌گیری برسد، (2) یک سناریوی خوش بینانه که در آن اقتصاد تا اواسط سال 2021 به طور کامل بهبود می‌یابد و (3) یک سناریوی نامطلوب شدید که شامل توقف بهبودی در چند سال آینده است. برای هر سناریو، مجموعه‌ای از پیش‌بینی‌ها برای تولید ناخالص داخلی واقعی، بیکاری و تورم ایالات متحده، همراه با ارزیابی مسیر مناسب سیاست پولی تدوین شد. علاوه بر این، آن سناریوها در پرتو درس‌هایی از قسمت‌های کلیدی تاریخ، از جمله همه‌گیری آنفولانزای ۱۹۱۸-۲۰، رکود بزرگ، جنگ جهانی دوم، تورم بزرگ و بحران جهانی توسعه یافتند.

بهبود اقتصادی ایالات متحده در شش ماه گذشته کمی سریع‌تر از سناریوی پایه پیش رفته است، اما نه به سرعت سناریوی خوش بینانه (شکل 1). رشد تولید ناخالص داخلی واقعی ایالات متحده قوی بوده است و نرخ بیکاری به سرعت کاهش یافته است. با این وجود، اشتغال ایالات متحده بسیار پایین‌تر از سطح قبل از همه‌گیری است، در حالی که تورم اصلی ایالات متحده در حال حاضر در حدود 1.5 درصد است، مشابه سطح متوسط آن در دهه گذشته و به طور قابل توجهی کمتر از هدف تورم 2 درصد فدرال رزرو.

علاوه بر این، همانطور که ذکر شد، عدم اطمینان در مورد چشم انداز اقتصادی بسیار بالا است. واکسن‌ها در حال حاضر معرفی شده‌اند، اما سرعت در دسترس بودن یا پذیرش عمومی هنوز مشخص نیست. آیا الگوهای مخارج مصرف‌کننده به سرعت به هنجارهای قبل از همه‌گیری باز می‌گردد، به‌ویژه در مورد سفر و خرده‌فروشی مصالح ساختمانی؟ آیا کسب و کارهای کوچک جدیدی به وجود می‌آیند تا جایگزین مشاغلی شوند که برای همیشه تعطیل شده‌اند؟ کارگرانی که شغل خود را از دست داده‌اند با چه سرعتی می‌توانند در بخش‌ها یا مشاغل مختلف مشغول به کار شوند؟ آیا پس از پایان همه‌گیری، تورم به طور مداوم پایین می‌ماند یا شروع به افزایش می‌کند؟

در واقع، آخرین ارتباطات فدرال رزرو بدون ارائه شفافیت بیشتر در مورد استراتژی سیاست پولی یا برنامه‌های احتمالی، بر درجه عدم اطمینان تأکید می‌کند. تقریباً همه شرکت‌کنندگان در کمیته‌ی سیاست پولی فدرال رزرو موافق هستند که عدم اطمینان نسبت به آنچه در دو دهه گذشته تجربه کردیم، همچنان بالاست. اما پراکندگی در پیش‌بینی‌های اقتصادی فرد به فرد آن‌ها بسیار محدودتر از محدوده‌ی معقول پیش‌بینی‌های فعالیت اقتصادی و تورم ایالات متحده در چند سال آینده است.

خلاصه آنکه با نگاه به آینده، تحلیل سناریو یک ابزار قدرتمند تصمیم‌گیری و آینده نگاری است که باید توسط نظام بانکی، بانک مرکزی و بانک‌ها مورد استفاده قرار گیرد. قدرت سناریو در شناسایی و مدیریت عدم قطعیت‌ها و در نهایت مدیریت ریسک‌ها، در جهانی که پیچیده، مبهم، نوسانی و نامطمئن است، آن را به یک ابزار ضروری برای صنعت بانکداری تبدیل کرده است.